’Waarom, en dat is de grote vraag, waarom doet Oedipous er zo lang over om te beseffen wat hij al lang weet: dat hij zijn vader en diens vijf man sterke gevolgje op één na van kant gemaakt heeft en dat daar waar hij zoon was hij de vader werd. Antwoord: omdat het weten ondraaglijk is. En tegelijkertijd onweerstaanbaar.’
(Jan Ritsema, ’Over de onweerstaanbaarheid van het ondraaglijke weten’)
In 2011 maakte Jan samen met veertien andere performers uit elf verschillende landen Oidipous, My Foot, als deel van het Agora Project. Er werden twee versies uitgevoerd; een in het Kaaitheater in Brussel en een in Pact-Zollverein in Essen.
De voorstelling diende als ’triggering departure’ voor het Agora Project, dat naast Oidipous, My Foot uit een workshop, symposium, en een boek bestond. Het stuk werd gekozen als basis van de voorsteling omdat het een van de teksten is die aan de basis van het Europese theater stond, maar bovendien omdat de makers er statements in zagen over Westerse cultuur en identiteit, nationaliteit, economie, representatiepolitiek, angst en controle.
’De mythe van Oedipus die zijn vader doodt en zijn moeder huwt is een van de invloedrijkste verhalen van de westerse cultuur. Oidipous, My Foot vertrekt van heel andere inzichten en uitgangspunten. Oedipus lijdt onder zijn verlangen om zichzelf te beschuldigen en te onderdrukken. Die repressieve gewoonte van zelfveroordeling, zegt Jan Ritsema, voedt het algemene gevoel van depressie dat vandaag onze maatschappij beheerst.’
(Programma Oidipous, My foot)
Jan schreef in zijn artikel ’Oedipus van het noodlot bevrijd’ over zijn overtuiging dat Oedipus niet getroffen wordt door een noodlot, maar dat hij bewust op zoek gaat naar zijn vader en moeder, wetende wat zijn situatie is. Hij vermoordt niet per ongeluk zijn vader, en slaapt niet per ongeluk met zijn moeder, stelt Jan, hij weet wat hem is voorspeld en gaat toch bewust op zoek naar zijn ouders. In Jans visie verschuift het idee van Oedipus die getroffen is door het noodlot om te lijden, naar Oedipus die de noodzaak voelt om te weten. ’Daar waar Laïus alle kennis wilde ontvluchten en verdoezelen, ontkennen, wegstoppen, elimineren doet Oedipus het tegenovergestelde. Hij wil onthullen. En daarmee is Oedipus het drama van de luciditeit, van de helderheid, van het onderzoek geworden.
’In our version Oedipus’ destiny is in his own hands and his destinies are many, none of which is the right one. Thus, we offer pluralism as a struggle of complexity by considering and showing the many options Oedipus could have chosen; we do this through mixing times and spaces. We want to show how it is to live out contradictory options, not one but many potentialities of ’one can do something, but also not’.’
Materiaal bij Oidipous, My Foot
Programma: PDF (925.8 kio)
Artikel ’Over de onweerstaanbaarheid van het ondraaglijk weten’, Jan Ritsema: PDF (1.7 Mio)
Artikel ’Oedipus van het noodlot bevrijd’, Jan Ritsema: PDF (4.8 Mio)
Het Agora Project
Oedipous, My Foot werd gemaakt als deel van het Agora Project, met de intentie om het publiek zowel een theatrale show als het theater als open plek om samen te denken te bieden.
’It is time for theatre to step down from the stage and reclaim the Agora, activate confrontations and dialogues that make us political beings.’
Vanuit de behoefte terug te keren naar de functie van theater als een open ruimte, waar in groepsverband een dynamische plaats voor discussie, denken en samenwerken kan worden gecreërd, ontstond in 2011 het project dat de toepasselijke naam Agora kreeg. Het doel: ’to create an open space for thinking and doing contemporary performance in the light of dramatic shifts in our understanding of labor, communication, networking, creation and circulation of value, as well as notions of property, identity and individuality.’
’Oedipous, My Foot functions not only as an artistic means to research the metaphor of theater as Agora, but as a real Agora, where theater is a metaphor - toolbox and framework - through which we observe, reflect and act the Agora as a social space.’
Meer over het Agora project: PDF (4 Mio)