Wanneer Jan in 2021 wordt gevraagd welke voorstelling hij nog eens opnieuw zou willen maken, zegt hij zonder enige twijfel : Adio! Het is dan alweer bijna 40 jaar geleden dat hij als ’stimulator’ betrokken was bij deze productie van Het Werkteater. Samen met Joop Admiraal, Yolande Bertsch, Frank Groothof en Paul Prenen maakte hij Adio in 1984, een ’theatergedicht’ over afscheid nemen.
"Een project over afscheid en liefde. Over leven als een aaneenschakeling van ongewilde kwade trouw, waar echt zich nog moeilijk van onecht laat onderscheiden. Waar eros en amor op oorlogspad op het slagveld der liefde slechts in hun verwonde hartenkreet nog de glans van hun schoonheid tonen." (Programmaboekje Toneelschuur, April NO.8 83/84.)
Toneelbeeld
In de zaal van het Kattengat, de thuisbasis van het theatergezelschap, stond midden op het toneel een driezitsbank met bloemetjesprint. Rechtsachter stond een vleugel, waar Paul Prenen gedurende de voorstelling op speelde. Aan de wand hingen Japanse prenten met daarop erotische scenes afgebeeld.
Tijdens de repetities was Anne-Marie Corman aanwezig om schetsen te maken van het proces. Deze schetsen zijn samengevoegd in een schetsboekje: PDF (8.4 Mio)
Een onzeker repetitieproces
De voorstelling ontstond - zoals vaak bij het Werkteater het geval was - vanuit improvisaties en autobiografische verhalen. Het initiafief voor deze voorstelling kwam van Yolande Bertsch. Na een aantal repetitieweken waren de spelers van mening dat de voorstelling niet zou slagen. Terwijl de rest van de groep ermee op wilde houden, bleef Jan als ’stimulator’ steevast in de voorstelling geloven. Vanuit Yolande ontstond zo het idee om de I Tjing, of: het Boek der Veranderingen om hulp te vragen. Zij spraken af de repetities voort te zetten mits de uitkomst positief was. Dit bleek het geval. De repetities van Adio werden voortgezet. Toch bleven de spelers onzeker. Zo wandelde Joop Admiraal op de dag van de première nog met Jan door het Beatrixpark, waar hij hem vertelde dat hij niet durfde te spelen. Hoewel Jan dacht hem genoeg moed ingesproken te hebben, kwam Joop die avond niet opdagen. Vlak voor opkomst belde hij vanuit Zwolle: "Ik ben in Zwolle. Ik kan niet komen." De voorstelling moest worden geannuleerd.
Bij een tweede poging - een week later - ging Adio alsnog in première. Ondanks de onzekerheid werd er erg positief op de voorstelling gereageerd. Zo schreef bijvoorbeeld het Vlaamse tijdschrift Etcetera:
"De voorstelling balanceert van burleske fantasie via onzichtbare overgangen naar erg ontroerende momenten. Erotische spanning explodeert een moment later in een grappig fragment. Het Werkteater neemt je onweerstaanbaar mee op die reis, doet daarbij zwaar beroep op je emotionaliteit, maar weet dat tegelijk te relativeren."
De volledige recensie is te lezen via: http://theater.ua.ac.be/etc/page.py....
Ook vertelde Joop achteraf over Jan: "Wij dragen de bloemen aan en Jan maakt er een mooi boeket van."
Op basis van een opname van Adio is de tekst van de voorstelling uitgetypt PDF (7.8 Mio). Vergeleken met de registratie op de website van het Werkteater (https://werkteater.nl/project/adio/) ontbreken hier een aantal scènes.
